Dit is 10 Februarie 1554.  Twee dae voor Lady Jane Grey die skavot met die guillotine bestyg. Die Katolieke kapelaan John Feckenham besoek Jane in haar sel in die Tower of London in die hoop om haar siel te red. Of so dink hy.

Koningin Mary (ook bekend as “Bloody Mary”) het haar niggie Jane se doodsvonnis reeds onderteken, maar sy het haar gesoute kapelaan gestuur om te sien of hy Jane kon terugbring na Rome voor haar teregstelling. Jane is sewentien jaar oud.

‘n Heftige debat volg – Feckenham, die Katolieke apologeet en Jane die Gereformeerde tiener. Hy beklemtoon dat regverdiging deur geloof en werke kom; Sy staan ​​vas op grond van sola fide. Hy beweer dat die Nagmaalsbrood en -wyn werklik die liggaam en bloed van Christus is; sy hou vol dat die elemente Jesus se reddingswerk simboliseer. Hy bevestig die Katolieke Kerk se gesag naas die Skrif; sy dring daarop aan dat die kerk onder die deurdringende blik van God se woord val.

“Ek is seker ons twee sal nooit weer ontmoet nie,” sê Feckenham uiteindelik vir Jane, wat haar veroordeling impliseer. Maar Jane draai die waarskuwing terug na hom: “Die waarheid is, ons sal nooit weer ontmoet nie, tensy God jou hart bekeer.”

Verwelkoming

• Jerry van Rooyen oorlede. Ons meegevoel met Ria, Coreen en res van die familie.
• Tilla Olivier – fondsinsameling

Toetrede

• Lied 171 Heilig, heilig, heilig, heilig is die Heer – sit

Votum en Seëngroet

Lofsang

• Lied 489:1 Waak, Christen, staan in die geloof dat niemand jou die kroon ontroof – staan
• Psalm 117 (koor) Loof die Here, alle nasies (Loof die Heer! Loof die Here, alle nasies.  Prys Hom alle volke!  Want sy goedertierenheid is geweldig oor ons.  En die trou van die Here is tot in ewigheid.  Halleluja!  Amen!)
• Lied 476:1 ‘n Vaste burg is onse God, ons skuil in Hom, die sterke – staan
• Vonkk 341:3 Sola Fide! Dis net geloof waardeur ons redding kan verkry – staan

Gebed

Skriflesing

Die verhaal van Lukas 7 word op drie maniere in die evangelies vertel.  Jy kan in Matteus 8:5-13 en Johannes 4:43-54 die ander weergawes gaan lees.  Die versoeking is daar om die verhale te harmonieer, en dit is moontlik, maar dan mis ‘n mens die spesifieke hoek waaruit die verhaal vertel word.  Ek wil dus nie akademies na die verhaal kyk nie; eerder die boodskap van hierdie verhaal bring.

¹ Nadat Jesus ten aanhore van die volk al hierdie woorde uitgespreek het, het Hy Kapernaum binnegegaan.  ² ‘n Slaaf van ‘n sekere hekatontarg (hoofman oor 100 soldate), wat vir hom baie werd was, was tot die dood toe siek. ³ Toe hy van Jesus hoor, het hy ‘n paar van die Joodse familiehoofde na Hom gestuur met die versoek dat Hy kom om sy slaaf se lewe te red. ⁴ Toe hulle by Jesus kom, het hulle Hom dringend versoek en gesê: “Hy verdien dit dat U dit vir hom doen, ⁵ want hy gee om vir ons volk en het uit sy eie die sinagoge vir ons gebou.”  ⁶ Jesus het saam met hulle gegaan. Hy was nie meer ver van die huis af nie, toe stuur die hekatontarg vriende om vir Hom te sê: “Meneer, moenie verder moeite doen nie, want ek is nie werd dat U onder my dak inkom nie. ⁷ Daarom het ek my ook nie waardig geag om self na U te gaan nie, maar sê net ‘n woord, en laat my slaaf gesond word. ⁸ Ek is ook ‘n man wat onder gesag staan, met soldate onder my bevel. Vir die een sê ek, ‘Gaan!’ en hy gaan, en vir ‘n ander, ‘Kom!’ en hy kom. Vir my slaaf sê ek, ‘Doen dit!’ en hy doen dit.”  ⁹ Toe Hy dit hoor, was Jesus verwonderd. Hy het omgedraai na die skare wat Hom gevolg het, en gesê: “Ek sê vir julle, selfs in Israel het Ek nie so ‘n groot geloof gevind nie.” ¹⁰ En toe die mense wat gestuur is, by die huis terugkom, het hulle die slaaf gesond aangetref.

Kindertyd

Wat is geloof?

Dit is kennis en vertroue.  Ek wil dit vir julle illustreer.  Ek wil hê een van julle moet op hierdie stoel staan met jou gesig na die tafel.  Ek gaan agter jou staan.  Ek wil hê jy moet agteroor val.  Ek sal jou vang.  Ek gee vir jou kennis.  Ek sê vir jou wat ek gaan doen.  Maar, ek wil ook hê jy moet my vertrou.  As jy dit doen, dan glo jy my.

Só weet ons Jesus het gesê dat Hy ons sonde vergewe.  Die Bybel vertel vir ons dit.  Dit is die kennis wat ons het.  Maar ons moet Hom ook vertrou daarvoor.  Hoe doen ons dit?  Ons bid en vra dat Hy ons vergewe.  Dan sê ons vir Hom dankie dat Hy dit gedoen het.  Ons vertrou Hom dat Hy ons vergewe.

• Lied 552 Liewe Vader, ek sê dankie vir die wêreld rondom my – sit

Nagmaalsformulier

• Lied 303 Eet die brood, drink die wyn – sit – Koor: Afr., Eng., Gemeente: AFr.

Nagmaal

Geloofsbelydenis

(1) Ek glo in God die Vader, die Almagtige, die Skepper van die hemel en die aarde. (2) En in Jesus Christus, sy eniggebore Seun, ons Here; (3) wat ontvang is van die Heilige Gees, gebore uit die maagd Maria; (4) wat gely het onder Pontius Pilatus, gekruisig is, gesterf het en begrawe is en neergedaal het na die hel; (5) wat op die derde dag weer opgestaan het uit die dood; (6) opgevaar het na die hemel en sit aan die regterhand van God, die almagtige Vader, (7) waarvandaan Hy sal kom om die lewendes en die dooies te oordeel. (8) Ek glo in die Heilige Gees. (9) Ek glo aan ‘n heilige, algemene, Christelike kerk, die gemeenskap van die heiliges; (10) die vergewing van sondes; (11) die opstanding van die liggaam (12) en ‘n ewige lewe.

Gebed

• Lied 266 Ons Vader wat woon in die hemel, geheilig sy u Naam – staan

Prediking

Die tiener martelaar – Lady Jane Grey – deur Scott Hubbard

Dit is 10 Februarie 1554

Twee dae voor Lady Jane Grey die skavot met die guillotine bestyg. Die Katolieke kapelaan John Feckenham besoek Jane in haar sel in die Tower of London in die hoop om haar siel te red. Of so dink hy.

Koningin Mary (ook bekend as “Bloody Mary”) het haar niggie Jane se doodsvonnis reeds onderteken, maar sy het haar gesoute kapelaan gestuur om te sien of hy Jane kon terugbring na Rome voor haar teregstelling. Jane is sewentien jaar oud.

‘n Heftige debat volg – Feckenham, die Katolieke apologeet en Jane die Gereformeerde tiener. Hy beklemtoon dat regverdiging deur geloof en werke kom; Sy staan ​​vas op grond van sola fide. Hy beweer dat die Nagmaalsbrood en -wyn werklik die liggaam en bloed van Christus is; sy hou vol dat die elemente Jesus se reddingswerk simboliseer. Hy bevestig die Katolieke Kerk se gesag naas die Skrif; sy dring daarop aan dat die kerk onder die deurdringende blik van God se woord val.

“Ek is seker ons twee sal nooit weer ontmoet nie,” sê Feckenham uiteindelik vir Jane, wat haar veroordeling impliseer. Maar Jane draai die waarskuwing terug na hom: “Die waarheid is, ons sal nooit weer ontmoet nie, tensy God jou hart bekeer.”

Lady Jane se Soewereine God

Vanuit een hoek is Jane se lewe ‘n verhaal van manipulasie, van magtige mense wat ‘n tiener meisie as ‘n sosiale en politieke pion gebruik. Haar ouers het ‘n streng opvoedingsregime op haar afgedwing in die hoop dat sy met die erfgenaam van Engeland se troon kon trou. Toe die geleentheid misluk, het die Greys met die koning se hoofminister saamgesweer om Jane met Guildford Dudley, ‘n man wat sy verag het, te trou. En toe die koning sterf, het ‘n groep politieke samesweerders haar die kroon gegee wat Jane haar kop sou kos.

‘n Ware hoek tot op ‘n punt, maar ‘n hoek wat uit Prediker kom, ‘n “onder-die-son”-perspektief op Lady Jane. Deur die lens van God se voorsienigheid verskyn ‘n ander Jane. ‘n Jane wat haar Grieks en Hebreeus gebruik het om die Skrif in die oorspronklike tale te bestudeer. ‘n Jane wat na Henry VIII se hof vir afronding gestuur is, net om Jesus te ontmoet deur die Christelike getuienis van koningin Katherine Parr. En uiteindelik, ‘n Jane wat die verhoor, gevangenisstraf en onthoofding in die gesig staar met God se woorde op haar lippe.

Hierdie tweede perspektief is geen poging tot hagiografie of heldeverering nie. Die verhale vertel ons dat Jane so hardkoppig kon wees soos ‘n onkruid. Die perspektief erken eenvoudig dat die God van Josef nog steeds verlossing bring deur konkelende familielede en eensame tronkselle. “Julle wou om my vir julle eie doeleindes gebruik,” het Jane vir mense gesê, “maar God wou daarmee goed doen” (Genesis 50:20).

Die toringsel

Lady Jane het onwillig die troon bestyg op 10 Julie 1553 en dit op 19 Julie 1553 vrywillig prysgegee toe Mary ‘n weermag versamel het om haar niggie-koningin af te sit. Daarom word Jane gereeld onthou aan ‘n nommer: die nege-dae Koningin.

Op 7 Februarie 1554 het Maria die doodsvonnis onderteken wat Jane net vyf dae later na die skavot met die guillotine sou lei. Benewens die debat met Feckenham, het Jane haar laaste dae spandeer aan ‘n kort toespraak vir haar teregstelling en om ‘n paar laaste opmerkings uit te stuur. Aan die binnekant van haar Griekse Nuwe Testament skryf sy aan haar jonger suster, Katharine:

“Dit is die boek, liewe suster, van die Wet van die Here. Dit is sy testament en laaste wens, wat hy aan ons ellendiges bemaak het, wat jou sal lei na die pad van ewige vreugde … En wat my dood betref, wees verheug soos ek, goeie suster, dat ek van hierdie verganklikheid verlos en in onverganklikheid opgeneem sal word. Want ek is oortuig dat ek vir die verlies aan ‘n sterflike lewe, ‘n onsterflike lewe sal wen.

Op die Skavot

Die oggend van 12 Februarie word Jane na die muur van die sentrale Wit Toring gebring, waar ‘n klein skare en ‘n laksman op haar aankoms gewag het. Jane het aan die toeskouers gesê: “Ek sien uit daarna om gered te word op geen ander manier nie, maar slegs deur die genade van God, in die bloed van sy enigste Seun, Jesus Christus.” Sy het gekniel en Psalm 51 gebid: “Wees my genadig, o God …”

Nadat sy geblinddoek is, het Jane die laksmanblok gegryp en haar kop in die groef gelê. Die laaste klank wat die skare gehoor het voordat die byl in die blok vasgeslaan het, was ‘n gebed in Jane se sewentienjarige stem: “Here, in u hande gee Ek my gees oor.” So het die lewe van Lady Jane Grey, die tiener martelaar, geëindig.

Luister en doen

In Lukas 7 het Jesus so pas met die Bergrede klaargemaak.  Sy woorde het ‘n groot indruk op die mense gemaak.  Hy het ‘n gesag gehad om die dinge van God uit te lê. Hy het die pad met God uitgespel.  Hy het hulle leer bid.  Hy het oor die vrugte van geloof gepraat.  Hy het afgesluit om hulle te herinner daaraan dat dit nie help ‘n mens luister na alles wat Hy sê en jy doen dit nie.

“Watter sin het dit dat julle My aanspreek met ‘Here, Here!’ en nie doen wat Ek sê nie?” Inderdaad: “Elkeen wat na My toe kom en na my woorde luister en doen wat Ek sê—Ek sal vir julle verduidelik soos wie hy is: Hy is soos ’n man wat by die bou van sy huis die grond diep uitgegrawe en die fondament op die rotsbodem gelê het. Toe daar ’n oorstroming kom en die vloedwater die huis tref, kon dit hom nie beweeg nie, want die huis was goed gebou. Maar as iemand luister en nie doen wat ek sê nie, is hy soos ’n man wat sy huis bo-op die grond gebou het sonder ’n fondament. Toe die vloedwater dit tref, het dit dadelik ingestort, en daardie huis het een groot puinhoop geword.”

Die offisier neem Jesus se woorde ter harte

Hy gaan ná die uitnemende woorde Kapernaum binne wat soort van sy tuisdorp geword het tydens sy bediening.  En hoe pragtig staan daar nie van die hekatontarg (die hoofman oor 100 soldate) dat hy die eerste persoon is wat hierdie woorde van Jesus ter harte neem en Jesus daarmee vertrou.

‘n Slaaf van hierdie offisier, wat vir hom baie werd was, was tot die dood toe siek.  Die offisier het gehoor van Jesus, nie net alles wat Hy gesê het nie, maar ook wat Hy gedoen het.  Die offisier was waarskynlik een van die godvresende heidene wat hulle met die Joodse geloof geassosieer het.  Vandaar dat hy van die Joodse familiehoofde geken het, trouens nie net geken het nie, maar hulle kon stuur namens hom om met Jesus te gaan praat en te hoor of Jesus nie sy slaaf sal gesond maak nie.  Hy wou hoor of Jesus die slaaf se lewe kon red.

Die Jode motiveer die versoek op grond van barmhartigheid

Toe hulle by Jesus kom, het die Joodse familiehoofde Jesus dringend versoek om die offisier te help. Maar, let op hoe hulle die versoek motiveer.  Hulle het vir Jesus gesê: “Hy verdien dit dat U dit vir hom doen,  want hy gee om vir ons volk en het uit sy eie die sinagoge vir ons gebou.”  Hulle motiveer dus die versoek op grond van sy barmhartigheid en vrygewigheid vir die Jode.

Die offisier verlaat hom net op geloof in Jesus se gesag

Interessant, Jesus het steeds saam met hulle gegaan. Hy het ingestem om die man te gaan sien as weet ons dat Hy nie met verdienste werk nie.  Maar, dan gebeur die verstommende ding.  Jesus was nie meer ver van die huis af nie, toe stuur die offisier van sy vriende om vir Jesus te keer.  Hy laat Jesus weet: “Meneer, moenie verder moeite doen nie, want ek is nie werd dat U onder my dak inkom nie.”

Hy het te veel respek gehad vir Jesus se tyd en status dat hy Jesus in sy huis wou laat inkom nie.  Nee, sê die offisier, hy het homself nie eers waardig geag om na Jesus toe te gaan nie.  Al wat hy wil hê, is dat Jesus maar net ‘n woord sal sê, en hy weet sy slaaf sal gesond word.  En dan motiveer die offisier dit uit sy eie ervaring.  Hy is ook ‘n man wat onder gesag staan, met soldate weer onder sy bevel. Hy weet hoe gesag werk.  Vir die een sê hy, “Gaan!” en hy gaan.  Vir ‘n ander, “Kom!” en hy kom.

Dit geld ook die slaaf van hom.  Hy sê vir hom: “Doen dit!” en hy doen dit.  Dit is hoe dit werk en hy weet dit is ook hoe dit met Jesus werk.  Jesus hoef maar net ‘n woord te sê en dit sal gebeur.

Toe Jesus dit hoor, was Hy verwonderd. Hy het omgedraai na die skare wat Hom saam met sy dissipels gevolg het, en gesê: “Ek sê vir julle, selfs in Israel het Ek nie so ‘n groot geloof gevind nie.”  En Lukas vertel vir ons dat toe die Joodse familiehoofde en die vriende wat gestuur is om ‘n woord van genesing by Jesus te kry, by die huis terugkom, het hulle die slaaf gesond aangetref.

Jesus wys dat Hy God is

Hierdie geloof van die offisier is besonders.  Nie net in wat dit van Homself illustreer nie.  Maar ook wat dit van Jesus demonstreer.  Deurdat Jesus van ‘n afstand af genees, wys Hy vir ons dat Hy inderdaad God is, dat Hy nie aan plek of tyd gebonde is om sy werk te doen nie, dat Hy werklik gesag het, nie net om sondes te vergewe nie, maar om inderdaad mense ook fisies te genees.

Wat is ‘n ware geloof?

En dit is wat ‘n ware geloof is. Zacharias Ursinus en Casper Olevianus het in die Heidelbergse Kategismus Sondag 7 so geskryf daaroor:

21 Vraag: Wat is ‘n ware geloof?

Antwoord: ‘n Ware geloof is nie alleen ‘n vasstaande kennis waardeur ek alles wat God in sy Woord aan ons geopenbaar het (a) vir waar aanvaar nie, maar ook ‘n vaste vertroue (b) wat die Heilige Gees (c) deur die evangelie in my hart werk (d), naamlik dat God nie net aan ander nie, maar ook aan my uit loutere genade, slegs op grond van die verdienste van Christus (e), vergewing van sondes, ewige geregtigheid en saligheid (f) geskenk het.

(a) Jak 2:19. (b) Heb 11:1, 7; Rom 4:18-21; 10:10; Ef 3:12; Heb 4:16; Jak 1:6. (c) Gal 5:22; Matt 16:17; 2 Kor 4:13; Joh 6:29; Ef 2:8; Fil 1:19; Hand 16:14. (d) Rom 1:16; 10:17; 1 Kor 1:21; Hand 10:44; 16:14. (e) Ef 2:8; Rom 3:24; 5:19; Luk 1:77, 78. (f) Rom 1:17; Gal 3:11; Heb 10:10, 38; Gal 2:16.

Die verhaal van die offisier illustreer dit.  Hy het kennis opgedoen van wat Jesus gesê en gedoen het.  Hy het dit vir waar aanvaar.  Maar dit was net een kant van sy geloof.  Hy het ook ‘n vaste vertroue gehad dat God nie net vir ander genesing sal bring nie, maar inderdaad ook vir sy slaaf.

Ware geloof is dus ‘n vasstaande kennis waardeur ek alles wat God in sy Woord aan ons openbaar as waar aanvaar.  Asook ‘n vaste vertroue, iets wat die Heilige Gees in my hart deur die goeie nuus van die evangelie, ook deur dié verhaal van die offisier, dat God nie net aan ander nie, maar ook aan my uit loutere genade, slegs op grond van die verdienste van Christus, vergewing van sondes, ewige geregtigheid en saligheid skenk.

Die Kategismus gaan aan met nóg ‘n vraag om dit te onderstreep:

22 Vraag: Wat moet ‘n Christen glo?

Antwoord: Alles wat in die evangelie aan ons beloof word (a) en wat die artikels van ons algemene en ongetwyfelde Christelike geloof ons in hoofsaak leer.

(a) Joh 20:31; Matt 28:19; Mark 1:15.

En dan word die 12 artikels, die Apostoliese Geloofsbelydenis as die inhoud van die Christelike geloof gegee. Julle ken dit goed.  Ons het dit netnou met die nagmaal bely.

As ons dus vanjaar die Hervorming 500 vier, en vandag spesifiek aandag gee aan die een sleutelbelydenis van die Hervorming, Sola Fide, Alleen Geloof, is dit dié tipe geloof wat ons onderstreep.

Want dit is hierdie geloof wat in die gedrang gekom het in die Rooms-Katolieke kerk.  Hulle het nie net die werk van Christus verberg agter die verering van die moeder Maria en al die heiliges nie, maar hulle het die Bybel, dié plek waar dié verhale wat geloof kon wek, van die mense af weggehou.

Ek sluit af met twee stories vertel waar die geloof weer herontdek is en baie spesifiek aan die Bybel vasgehou is om te doen wat dit sê en geen praktyk te volg wat nie in die Bybel goedgekeur is nie.

Die Eerste Trillings van die Hervorming

Petrus Waldo – sterf 1218 – deur JON BLOOM

Meer as drie honderd jaar voor Martin Luther gebore is, in die laat 12de eeu n.C. het ‘n onwaarskynlike hervormer skielik in die stad Lyon in Suidoos-Frankryk verskyn. Sy protes teen leerstellings en praktyke van die Rooms-Katolieke Kerk was sterk trillings wat die komende geestelike aardbewing wat die Hervorming genoem word, voorspel het. En die beweging wat hy geloods het, het oorleef om by die groot Hervorming aan te sluit. Hy is bekend in die geskiedenis as Petrus of Peter Waldo.

Nie baie besonderhede oor Waldo is bekend nie, selfs nie sy naam nie. Ons weet nie of Peter sy regte voornaam was nie, aangesien dit tot 150 jaar na sy dood nie in enige dokument verskyn nie. Sy van was heel waarskynlik iets soos die Franse Valdès of Vaudès. Valdo (Waldo) was die Italiaanse aanpassing. Ons weet ook nie die jaar wat Peter gebore is of die presiese jaar wat hy gesterf het nie – historici verskil of hy tussen 1205 en 1207 of tussen 1215 en 1218 gesterf het.   Maar ons weet wel ‘n paar dinge van hom wat aardbewings veroorsaak het.

‘n Ryk Heerser kom tot bekering

In 1170 was Waldo ‘n baie ryk, bekende handelaar in die stad Lyon in Frankryk. Hy het ‘n vrou, twee dogters en baie eiendom gehad. Maar iets het gebeur – sommige sê hy het die skielike dood van ‘n vriend gesien, ander het gesê dat hy ‘n geestelike liedjie van ‘n troebadoer gehoor het. En Waldo het diep van die geestelike toestand van sy siel bewus geraak, ontsteld en desperaat om te weet hoe hy gered kon word.

Die eerste ding wat hy besluit het, was om die Bybel te lees. Maar aangesien dit net in die Latynse Vulgaat beskikbaar was en sy Latyn beperk was, het hy twee geleerdes aangestel om dit in die Franse volkstaal te vertaal sodat hy dit kon bestudeer.  Daarna het hy geestelike raad van ‘n priester opgesoek, wat hom na die ryk jong heerser in die Evangelies gewys het en Jesus aangehaal het: “Een ding kom jy kort. Verkoop alles wat jy het en deel dit uit aan die armes, en jy sal ‘n skat in die hemel hê; en kom, volg my” (Lukas 18:22).

Jesus se woorde het Waldo se hart deurboor. Soos die ryk jongman het Waldo skielik besef dat hy Mammon gedien het, nie God nie. Maar in teenstelling met die ryk jongman wat van Jesus weggedraai het, het Waldo berou gekry en in geloof en vertroue gedoen wat Jesus gesê het. Hy het alles wat hy het aan die armes gegee (nadat hy voldoende voorsiening gemaak het vir sy vrou en dogters). Van toe af het hy hom voorgeneem om in volkome afhanklikheid van God te leef vir sy voorsiening.  Sy kennis het in  vertroue oorgegaan.

‘n Beweging word gebore

Waldo het dadelik met sy Bybel in die strate van Lyon begin preek, veral vir die armes. Baie is bekeer, en teen 1175 het Waldo se dissipels ‘n aansienlike groep mans en vroue geword. Hulle het ook hulle besittings weggegee en gepreek (vroue sowel as mans). Die mense het hulle die “Armes van Lyons” begin noem. Later, toe die groep in ‘n beweging gegroei en versprei het in Frankryk en ander dele van Europa, het hulle bekend geword as “Die Waldense“.

Hoe meer Waldo die Skrif bestudeer het, hoe meer ontsteld het hy oor sekere leerstellings, praktyke en strukture van die Katolieke Kerk geword – om nie van hulle rykdom te praat nie. En hy het vrymoediglik teen hierdie dinge gepreek. Maar omdat die kerk amptelik lekeprediking verbied het, het Waldo en sy “bende” teenstand van die kerkleiers gekry.

‘n Teken moet geopponeer word

Die aartsbiskop van Lyons was veral gegrief deur hierdie onopgevoede, self-aangestelde hervormingsbeweging en het dit probeer keer. Maar in 1179 het Waldo direk op Pous Alexander III ‘n beroep gedoen en sy goedkeuring gekry. Net vyf jaar later het die nuwe pous, Lucius III, egter saam met die aartsbiskop gespan en Waldo en sy volgelinge geëkskommunikeer in 1184.

In die vroeë jare was die Waldensiese beweging dus reeds ‘n hervormingsbeweging. Waldo wou nooit die kerk verlaat nie, en hy het aan talle tradisionele Katolieke leerstellings vasgehou. Maar ná die ekskommunikasie, en veral na Waldo se dood, het die Waldense se Protestantse oortuigings toegeneem en versterk.

• Hulle het alle aansprake op gesag verwerp benewens op die Skrif.
• Hulle het alle tussengangers verwerp tussen God en die mens, behalwe die mens Christus Jesus (alhoewel Maria ‘n geruime tyd nog vereer is).
• Hulle het die leer verwerp dat slegs ‘n priester ‘n belydenis kon aanhoor en het aangevoer dat alle gelowiges daarvoor gekwalifiseer was.
• Hulle het die vagevuur verwerp en het die aflaatstelsel en gebede vir die dooies verwerp.
• Hulle het geglo dat die enigste Skrifgegronde sakramente die doop en nagmaal was.
• Hulle het die kerk se klem op vas- en feesdae sowel as dieet beperkings verwerp.
• Hulle het die priester- en klooster kastestelsel verwerp.
• Hulle het die verering van relieke, pelgrimstogte en die gebruik van heilige water verwerp.
• Hulle het die pous se aanspraak van gesag oor aardse heersers verwerp.
• Hulle het uiteindelik die apostoliese opvolging van die pous verwerp.

Die Pre-hervorming sluit aan by die Hervorming

Ten spyte van die ekskommunikasie en Waldo se dood, het die Waldensiese beweging nog ‘n rukkie gegroei. Dit het versprei na Noord-Italië en streke van Spanje, Oostenryk, Duitsland, Hongarye en Pole. Maar die Rooms-Katolieke vervolging het ook voortgegaan en in strengheid gegroei. Tot die vyftiende eeu het die Waldensiese geledere tot klein, obskure gemeenskappe in die Alpe-valleie van Frankryk en Italië gekrimp. Maar toe die Protestantse Hervorming op die toneel gebars het in die sestiende eeu, het die meeste Waldense Protestante geword. Petrus Waldo was ‘n proto-Protestant, alhoewel hy dit nie geweet het nie. Hy was ‘n handelaar wat ‘n profeet geword het wat eenvoudig met sy hele hart in die woord van God geglo het, iets wat hy met sy hele lewe gedemonstreer het deur slegs op God en sy Woord te vertrou. En toe hy God op sy woord geneem het, het Waldo sy hele wêreld onderstebo gedraai.  Oorspronklike: https://www.desiringgod.org/articles/the-first-tremor.

Die Gewone Maagd Maria: Hellen Stirke

(Sterwe 1543)

Deur Tony Reinke

Die kollig van die Protestantse Hervorming val op groot persoonlikhede en hoofkarakters, die tipe mense wat in mites, legendes en reuse-klipfigure geskets word. Maar die Hervorming is ook die verhaal van alledaagse gewone volgelinge van Christus, meestal vergete, wat die Reformasie-teologie op die grond geleef het, en die prys daarvoor betaal het. Martelaars soos Hellen Stirke.

Maria se Gelyke

Hellen was ‘n redelik gemiddelde Skotse Christen in die stad Perth, toegewy aan haar daaglikse huishoudelike werk as vrou en ma. Haar lewe was onder die radar van die geskiedenis tot met die geboorte van haar laaste kind in 1544.

Toe die tyd van kraam vir Hellen aangebreek het, moes sy volgens die Katolieke tradisie ernstig gebid het tot die Maagd Maria. Met ‘n goeie verstaan van die Skrif het Hellen hierdie aansprake verwerp. Dit was ‘n tradisie wat sy nie sou volg nie. Haar verbysterde vroedvroue het haar probeer dwing om so ‘n gebed te bid, maar sy het die ritueel geweier. Die fisiese risiko van die geboorte was werklik, maar die tipe gebede was vir haar niks meer as ‘n bygelowige versekering nie.

“As ek in die Maagd se tyd gelewe het,” het Hellen met ewewigtigheid gesê: “sou God ook na my nederigheid en basiese posisie in die samelewing kon gekyk het, soos hy dit met die Maagd gedoen het, en my die moeder van Christus gemaak het.” Haar kinderbed prekie moes ontsteltenis veroorsaak het. Maar Hellen was bevestig en getroos deur haar teologie, omdat sy geweet het dat haar gebede regstreeks na God deur haar Verlosser Jesus Christus gaan.

“Ek sal jou nie goeienag toewens nie”

Nuus van Hellen se weiering om tot Maria te bid, en haar dapper eis dat sy op gelyke voet voor God staan, het gou sy weg tot die ore van die plaaslike Katolieke geestelikes gevind en vinnig die ore van die voorsittende kardinaal bereik. Sy respons was vinnig om hierdie vonk van Protestantse teologie uit te doof. Kort voor lank is Hellen in hegtenis geneem en in die tronk gegooi, saam met haar man en vier ander uitgesproke Protestante in die stad. Die klein groepie is gou skuldig bevind aan “dwaalleer” en tot die dood veroordeel. Die volgende dag het soldate Hellen, haar man, en die veroordeelde Protestante na die galg gebring.

Hellen het gevra om langs haar man, James Finlason, te sterf, maar haar versoek is geweier. Mans moes opgehang word, vroue verdrink, en James was eerste. Hellen het haar jong kind in haar arms gehou,  na haar man toe gegaan, hom gesoen en hom met die afskeidswoorde gegroet:

“My man, wees bly, want ons het baie vreugdevolle dae saam beleef, en vandag, die dag waarop ons moet sterf, behoort ons blyste dag ooit te wees, want ons sal nou vir ewig blydskap hê. Daarom sal ek jou nie goeienag toewens nie, want ons sal binnekort in die koninkryk van die hemele ontmoet.”

James is voor haar oë opgehang. Met sy aardse lewe op ‘n einde, het die oë na Hellen gedraai, wat gedwing was om haar pasgebore kind te gee aan ‘n verpleegster aan wie die kind se sorg vanaf hierdie punt toevertrou is. Die owerhede het Hellen na ‘n nabygeleë dam gelei, haar hande en voete gebind, haar in ‘n groot growwe sak gesit, saam met klippe en gewigte, en haar in die water gegooi soos ‘n sak vullis. Alles vir die misdaad om die Maagd Maria te laster.

‘n Wolk van Gewone Getuies

Die hemel het al die besonderhede, maar dit is al wat ons van Hellen se lewe weet. Sy was ‘n dapper vrou wat sterk gemaak is deur die Skrif. Haar geboortebed uitspraak, dat sy net so gekwalifiseerd was as die moeder van Jesus, was ‘n radikale seremoniële insubordinasie – maar ten diepste was dit ‘n daad van geloof, wat die pogings tot alle menslike superioriteit irrelevant maak in die teenwoordigheid van Christus se oppergesag.

Kyk dieper na die Hervorming, en jy sal sien dat dit meer is as die drukpers, en tesisse aan deure vasgespyker, en teologiese debatte. Dit is die verhaal van gewone gelowiges, mans en vroue, vaders en moeders, gereedgemaak deur die woorde van die Skrif, wat die voorrang van Jesus Christus vir hul lewens, hul huwelike, hul gesinne en hul ewige hoop herwin, wat as ‘n wolk van getuies staan, en ons roep om dieselfde te doen.

Hulle roep ons om ons Bybelse oortuigings vas te hou sonder om te wankel, met kennis en vertroue, om God se aardse seëninge te geniet en om al die verbygaande verdrukkinge te verduur vir die groot ewige vreugde wat voor ons gestel is.

Gebed

Dankoffers

• Koor: Lied 276 Ons Vader op die hemeltroon (Melodie: M. Luther)

Slotlied

• Lied 498 Hy wat glo, word nie beskaam nie – staan

Seën

Respons

• Lied 498:1 (laaste drie reëls) – Ons bely dat Jesus lewe. God wat red van die wet het ons klaar vergewe – staan