Handelinge 10:44-48 – Son 17 Mei 09

Ek wil vandag ‘n eeue-oue manier van prediking gebruik om die boodskap van dié gedeelte te ontsluit.  Dit is om eers die teks uit te lê en dan die betekenis daarvan vir vandag uit te spel.  Sommige het die een explicatio en die ander applicatio genoem.  Calvyn het dit die eenvoudige betekenis van die teks (sensus simplex) en die praktiese betekenis van die teks (usus) genoem.

Ek begin met die teks en die uitleg, die eenvoudige betekenis.

1.  Die perikoop vorm deel van ‘n baie belangrike storie van die eerste gemeente in Handelinge, hulle insluiting van nie-Jode, d.w.s. heidene in die gemeente van die Here. En ons moet vir geen oomblik dink dat dit plein-sailing was nie.  Dit was een ding om te sien hoe God-vresende Jode van ander nasies  op Pinksterdag tot bekering kom en hulle in die gemeente in te sluit.  Maar dit was ‘n heel ander ding om selfs net die idee van mense wat van ‘n ander godsdiens kom, mense wat hulle sommer almal saam as heidene beskryf het, in hulle gemeenskap in te sluit.

Die feit dat die Heilige Gees op nie-Jode uitgestort word in Handelinge 10 het hulle asem weggeslaan van verbasing.  Dit was nou regtig iets wat hulle nie verwag het nie.  Geen wonder dat Petrus hierna tot in die fynste detail in Jerusalem vir die leiers moet gaan verduidelik wat gebeur het.  Tot hulle krediet het hulle die hand van die Here hierin herken en was die kerk net nooit hierna weer dieselfde nie.

2.  Die perikoop bevestig ook dat die ervaring van die Heilige Gees ‘n onontbeerlike faset van elke gelowige en elke gemeente se lewe was.

Lukas gebruik hier 3 woorde om die ervaring van die Heilige Gees te beskryf.

• Hy sê dat die Heilige Gees gekom (letterlik geval) het op almal wat na die woord wat Petrus verkondig het, geluister het. Nou die interessante hiervan is dat dit presies is soos Jesus die ervaring van die Heilige Gees in hoofstuk 1 belowe het: Julle sal krag ontvang as die Heilige Gees op julle kom of val. Dieselfde God is aan die werk in die ervaring wat die heidene hier het. Dit is sy gawe aan alle mense.
• Hy sê ook vir ons dat die Joodse gelowiges wat saam met Petrus daar is, die ervaring beskryf as ‘n uitstorting van die Heilige Gees. Nou die interessante hiervan is dat, al is hulle verbaas dat dit met nie-Jode gebeur , hulle onmiddellik weet, maar dit is dieselfde tipe gebeure as op Pinksterdag. Die tale is onder andere ‘n bewys daarvan, hoewel dit lyk asof dit hier die eerste voorkoms van glossolalie is, terwyl die eerste uitstorting van die Heilige Gees bekende tale was. Wat dit vir die Jode beteken, is dat hulle nou iets deel met die heidene wat vir hulle baie kosbaar is, en dit beteken dat hulle die heidene nooit weer as tweedeklas mense sal kan hanteer nie.
• En Lukas sê vir ons dat Petrus die gebeure interpreteer as ‘n ontvangs van die Heilige Gees. Die interessante is dat dit presies is soos hy dit aan die eerste gelowiges verduidelik het in hoofstuk 2, bekeer julle, laat julle doop en julle sal die gawe van die Heilige Gees ontvang. Dit is ook dan die rede waarom hy onmiddellik besef daar is niks wat verhinder dat hulle ook met water gedoop word nie, en daarom deel van die liggaam van Christus word.

Daar is eintlik nie ‘n manier om die betekenis hiervan te oorskat nie.  Die interpretasie van die uitstorting van die Heilige Gees op hierdie heidene beteken:

• dat die belofte wat Jesus aan die begin van Handelinge gemaak het ook vir die heidene bedoel was;
• dat dit nie saak maak dat jy nie by die eerste geleentheid by Pinksterdag was nie. Jy kan die Heilige Gees ervaar te enige tyd wanneer die woord verkondig word;
• en dit beteken dat jy nie nog iets hoef te doen nadat jy jouself aan die Here toegewy het en gedoop is, om die Gees in ‘n aparte ervaring te ontvang nie. Deur te luister na die woord en jou aan die Here toe te wy is die manier om die Heilige Gees te ontvang. En terloops die orde waarin die doop en die ontvangs van die Heilige Gees gebeur word dikwels omgeruil in Handelinge, sodat ‘n mens kan aflei, albei is belangrik, maar die orde waarin dit gebeur is van geen belang nie.

Die gevolg van die ervaring van die Heilige Gees is

• dat die mense God prys met ongewone tale of klanke – die belangrike is natuurlik dat hulle God prys, en nie soseer met tale nie, soos Paulus later sal aantoon, nie almal kry tale nie, daar is ‘n reeks van gawes wat almal belangrik is;
• dat hulle gedoop word wat beteken dat hulle deel van die liggaam van Christus van die kerk word op grond van die doop en die ontvangs van die Heilige Gees en
• Petrus en die Joodse gelowiges gaan bly by hulle wat beteken dat hulle in ‘n gemeenskap met mekaar begin lewe, hoewel die Joodse wet dit verbied het. Die middelmuur van skeiding tussen Jood en heiden is weggeneem.

Dit is die eenvoudige betekenis van die teks:

• Nie-Jode is ingesluit in die kerk van Christus, maak nie saak waar nie.
• Die ervaring van die Heilige Gees is ‘n onontbeerlike faset van gelowiges se lewe.

En daarby resoneer dit

• met beloftes in die Ou Testament – Genesis 12 en Joël 2-3 om maar net twee te noem – dat die nasies ingesluit is in God se plan vir die kerk en resoneer dit ook
• met die beskrywing van die Heilige Gees regdeur die Bybel as ‘n dinamiese persoon wat werklik en ervaarbaar is, so werklik dat ander dit kan waarneem.

Ek wil nou graag die praktiese betekenis hiervan vir ons gemeente uitspel, soos ek dit van die Here ontvang het.

1.  Die eerste praktiese betekenis het te make met ons eie ervaring van die Heilige Gees. Die kerk is ‘n plek waar God Homself openbaar en waar Hy ervaar word as die een wat lig bring, wat insig gee, wat ons met vreugde volmaak, wat ons diep aan mekaar verbind, wat ons laat omgee en bereid maak om ander te dien met ons besittings en gawes.

Ons taak is om onsself oop te stel vir Hom, ons toe te wy aan Hom en te doen wat ons hand vind om te doen, soos Hy ons begelei.

Ek was in ‘n gesprek met ‘n groot sakeman dié week wat vertel het hoe hy begin het om vir sy opposisie te bid, en hoe moeilik dit vir hom was, want soos hy sê, ons predikante weet nie lekker van opposisie nie.  En was sy verrassing groot, toe hy na ‘n tyd wat hy dit getrou gedoen het, ervaar het dat die Here ‘n jarelange probleem waarmee hy gesukkel het net een dag laat verdwyn het.  Sy lewe het vol van die krag van die Gees geraak, deurdat hy begin het om in sy toewyding die Here na te volg deur sy vyande lief te hê.

Dit is hoe dit werk met die vervulling met die Heilige Gees.  Daar is verruklike vreugdevolle ontmoeting en ervarings, maar die diepste veranderinge gebeur wanneer ons die pad begin stap met God in die praktyk van ons lewe.

Dit is waarom die Geestelike Gewoontes van Adele Calhoun en die Bly in Voeling kursus van Johan Ackerman so belangrik vir my persoonlik is.  Want dit help my met my toewyding.

• Ek het daar geleer hoe om te kyk na stories uit my verlede sodat ek of die stem van die Here daarin kan hoor sodat ek dit beter vandag kan herken, of van die impak van negatiewe stories genees kan word.
• Ek het daar geleer hoe belangrik selfondersoek is, en dat dit die begin is van ware vrede en tot rus kom – beide die gebeure van die afgelope 24 uur as my innerlike wêreld.

Dit is in hierdie gewone goed waar ek luister na die woord van God vir my lewe, dat ek met die Gees vervul word en my lewe al hoe meer die gestalte van Christus begin aanneem.

Ek wil jou uitdaag om jou toe te wy aan die Here – nou, vandag.  Hebreërs sê mos, vandag as jy sy stem hoor, besluit om Hom te volg.

Dit is immers die doel van prediking, dat jy en ek by ‘n besluit kom en onsself toewy aan die Here.

2.  Die tweede praktiese betekenis vir ons is die vraag wat ons moet antwoord – is ons bereid om saam met die Gees te gaan as Hy oor ons mensgemaakte grense heen beweeg na mense en groepe wat Hy liefhet ten spyte van ons vooroordele?

Die vraag wat aan ons gevra word, is of ons saamkom.  In die gedeelte hoor ons hoe die Gees met Petrus werk om sy oë oop te maak vir God se werk en hom te oortuig om saam te kom – teen al sy vooroordele in!

Andrew Walls, die bekende Skotse sendinghistorikus, het heelwat geskryf oor die bekering van die heidene tot die Christendom en oor die wyse waarop hulle ingebind is in die een kerk van Christus saam met die Joodse Christene. Walls is van mening dat ons gans te min aandag gegee het aan die verskynsel.

Die Christendom – anders as Islam en die Judaïsme – het van die begin af uitgebreek uit die spesifieke kulturele en taalkonteks waarin dit oorspronklik gekom het. In beide die Judaïsme en Islam kom die godsdienskant altyd saam met `n bepaalde taal en kultuurvorm – wat beteken dat bekering tot hierdie gelowe eintlik ook die aanvaarding van `n bepaalde kultuur en taal behels.

In die Christendom was dit van die begin af anders. En dit sien ons nêrens so duidelik as in Handelinge 10 nie!

Die Joodse Christene het waarskynlik van die begin af gedink (en selfs ook gehoop!) dat daar ook heidene tot geloof in Christus sou kom, maar, sê Walls, dat hulle nie gedink het dat dit so baie sou wees nie.  As daar bekerings uit die heidene was, sou dit waarskynlik min genoeg wees dat hulle die mense in die Joodse Kerk kon assimileer. Dit sou beteken dat die heidene deel van die gemeente kon word, maar dat hulle (soos die geval was in die Jodedom voor die koms van Christus) eintlik eers Jode sou moes word.

Nou kan ons die belang van Hand 10 begin verstaan. Dit is duidelik dat hier `n nuwe episode vir die kerk begin: mense wat nie Jode is nie word ingesluit in die kerk en klaarblyklik gaan daar nie van hulle verwag word om in te val by Joodse godsdiensgebruike nie!

En ons hele Pinkster gaan aan hierdie beweging oor grense gewy word.

Wat beteken dit vir ons in ons gemeente?

Wel – die Gees is besig om die evangelie te neem na mense wat nie is soos ons nie.  En soos hier met Petrus, laat Hy Hom nie dwarsboom deur ons vooroordele nie.  Om die waarheid te sê, hy is selfs bereid om ons, soos vir Petrus, al skoppende en teëstribbelend mee te neem en te gebruik in hierdie proses.

Maar dit beteken ons moet weer tot bekering kom, veral van ons vooroordele.  Soms het hierdie vooroordele te make met kultuur- en taal-verskille, soms met ekonomiese verskille of godsdienstige of morele verskille of soms net met generasie verskille.

In ons eie gemeente het dit onder ander te make met jonger mense as ons.

Ek praat van die Kindertyd wat ons gevestig het as deel van ons erediens – maar wat soos julle weet, ‘n hele klomp lidmate laat besluit het, hulle gaan liewers na ander gemeentes.  En aan die een kant gun ek sulke mense die reg om te gaan na ‘n plek wat hulle behoeftes in hulle eie perspektief beter ondervang.  Maar van ‘n ander kant is die evangelie ook op die spel – kinders is of ingesluit in die evangelie en ons maak moeite om die boodskap van die evangelie saam met hulle te ontgin en geniet of ons redeneer dat hulle eerder op hulle eie moet wees en gefokusde aandag moet kry.  En ek wil vir geen oomblik die waarde van gefokusde aandag ontken nie, ons doen dit immers ook met die toepassing vir voorskools tot graad 7, maar die gedagte rigting daaragter het ons al by aparte kerke in ons eie familie en by aparte denominasies in die wêreld uitgebring.

Ek praat ook van Klema, wat ‘n eie unieke manier van aanbidding en kerkwees binne ons grense gestig het.

Aan die een kant sal ons as gemeente steeds moet voortgaan om die nuwe kultuurvorm waarin dit gestalte kry, te eer en respekteer en te ondersteun.  Dit is ‘n gawe van God aan ons en aan die kerk in die breë.

Maar aan die ander kant is die uitdaging vir ons en meer spesifiek vir Klema om erns te maak met die boodskap van Handelinge dat die uitbreiding van die kerk en die akkommodering van ander kulture nooit gelei het tot die stigting van ‘n ander of nuwe of tweede kerk nie, maar dat hierdie variasie, hierdie diversiteit in een liggaam ontplooi is.

Petrus se woorde hier dui duidelik op `n erkenning dat die verskeidenheid wat besig is om te ontplooi binne die kerk en die geloof, alles van Een God en Een Gees kom en dus binne Een Liggaam gekoester moet word.

En ek praat ook van ons breër gemeenskap, waar dit te make het met mense van ander kerke met wie ons ‘n pad moet stap op die mees eensgesinde manier moontlik, en ek praat van ander gemeentes in Somerstrand en in die stad en die gemeentes van die VGK.

Maar dit het ook te make met mense van ander tale en gewoontes en in die laaste paar jaar ook baie spesifiek studente wat van oor die hele Afrika hier ingetrek het.  In ons vorige gesprek by die kerkraad het die Here die studente spesifiek op ons hart gelê.  En die Bybel projek het vir ons ‘n manier gewys hoe ons die uitreik op ‘n baie eenvoudige manier kan begin.

Ons het ‘n geleentheid hierdie Pinkster om mense te nooi in ons gemeenskap en saam te kom gesels oor grense en hoe die Gees ons oor grense stuur.  Reik dus uit in gasvryheid en nooi mense saam om te luister en te deel en met ons in gesprek te gaan.

Ek sluit af met Fred Cradock se storie wie se een boek Overhearing the Gospel ek geweldig geniet het op Universiteit.

Toe  Fred Craddock ‘n teologiese student was, was hy die aflos predikant van ‘n pragtige, klein, witgeverfde kerkie in Oos-Tennessee, in ‘n prentjie mooi omgewing.

Fred het gou ontdek dat nie een van die nuwe mense in die dorp, hulle wat werk vir die groot regerings projek, die kerk bywoon nie. Hulle was arm buitestaanders wat geleef het in woonwaens en tente saam met hulle kinders.

By ‘n kerkraadsvergadering het Craddock gesmeek:  “Ons moet uitreik na die nuwe mense wat hier in die dorp is.”  Maar die voorsitter het geantwoord:  “O, ek dink nie so nie.  Hulle sou nie hier inpas nie.”

Craddock het beswaar gemaak:  “Maar hulle het die evangelie nodig! Hulle het die kerk nodig”  “Nee, ek dink nie so nie!” het die voorsitter weer geantwoord.

En net om seker te maak dat dit nie gebeur nie, het die voorsitter die volgende week ‘n besluit laat goedkeur dat net mense met eiendom op die dorp aan hierdie gemeente mag behoort.

Toe hy later professor by Candler Teologiese Kweekskool in Atlanta was, het Craddock die ou dorpie weer gaan besoek. Die kerkgebou was nog steeds daar, maar op die bord voor die gebou het daar nou groot gestaan: “Barbecued Chicken, Ribs & Pork.”

Dit was nou ‘n restaurant vol van alle soorte mense. En Craddock het aan sy vrou gesê: “Dis ‘n goeie ding dat dit nie meer ‘n kerk is nie, want baie van hierdie mense sou nie welkom gewees het nie.”