Psalm 89 – God se trou en versorging dra ons deur die lewe – 18 Des 2011

Dink vandag ook besonderlik aan die Taljaards en familie wat ma Elize aan die dood afgestaan het Vrydag, kort na julle ook van julle pa afskeid moes neem.  Bid regtig dat julle God se trou en versorging in dié tyd sal ervaar.

God nooi ons uit en ons kom tot rus

Aansteek van die vierde Adventskers

Kersfees is nou baie naby. Ons is vandag by die laaste kers in die Adventskrans.

Ons steek die kers aan om die koms van die lig van God na die wêreld te verkondig. Toe Jesus as mens gebore is, het Hy God se liefde aan ons bewys. Hierdie groot liefde help ons om God lief te hê en ook ons naaste soos ons self.

Vra ’n kind om die laaste kers aan te steek.

• Lied 334 God is liefde juig ons harte – sit

Votum

Want so lief het God die wêreld gehad, dat Hy sy eniggebore Seun gegee het, sodat elkeen wat in Hom glo, nie verlore mag gaan nie, maar die ewige lewe kan hê. (Johannes 3:16 OAV)

Seëngroet

Aan almal in Somerstrand vir wie God liefhet en wat Hy geroep het om aan Hom te behoort.

Genade en vrede vir julle van God ons Vader en die Here Jesus Christus! (Romeine 1:7)

• Lied 332 God se liefde, so oneindig – staan
• Lied 329 Want so lief het God die wêreld gehad – sit

God praat met ons en ons luister

Doop

Gustav van Mariette en Etienne Erlank.

Laas was dit Oupa Willem se 60ste verjaarsdag toe julle eersteling gedoop is.  Vandag is dit Ouma Linda en Oupa Hentie se 40ste huweliksherdenking asook Aleatia se verjaarsdag!

Lied 289: 1,2

Familie-tyd

Die verhaal van A Christmas Carol van Charles Dickens is ’n heerlike stukkie vermaak en dra die boodskap van Kersfees op innemende wyse oor – en werk nogal met perspektiewe wat verband hou met die Psalm se hantering van tyd: verlede, hede en toekoms.  Kyk gerus die video in hierdie Kerstyd.

Die verhaal begin op Oukersaand in die 1840’s, presies 7 jaar na die dood van Ebenezer Scrooge se vennoot, Jacob Marley.  Scrooge is ‘n gulsige, vrekkige besigheidsman.  Van vriendelikheid, omgee, simpatie en barmhartigheid wil hy niks weet nie.  Op die spesifieke Oukersaand waarsku Marley se spook vir Scrooge dat hy sy lewe moet verander.

Deur die loop van die nag word Scrooge deur drie verskillende spoke besoek.

• Die eerste, die Spook van Kersfees in die Verlede, vat Scrooge terug na sy kinderjare.  Dit herinner die ou man aan ‘n tyd toe hy nog onskuldig was, en laat in sy gees ‘n sagter kant groei.
• Die tweede spook, Die Spook van Kersfees in die Teenswoordige Tyd, vat Scrooge na ‘n klomp verskillende plekke:  ‘n plesierige mark waar mense kos koop vir hul kers-etes, ‘n familiefees van Scrooge se armoedige sekretaris, ens.  In die proses groei daar by Scrooge ‘n sin van verantwoordelikheid vir ander mense.
• Die laaste spook, die Spook van Kersfees in die Toekoms, wys vir Scrooge watter aaklige toekoms op hom wag as hy nié reageer op wat hy gesien het nie.

Wanneer Scrooge op Kersoggend wakker word, is sy hart vol vreugde en liefde.  Hy stuur heerlike kos vir mense wat dit nodig het en spandeer die dag saam met familie.  Scrooge het verander.  Hy hanteer nou sy medemens met liefde, vriendelikheid, deernis en vrygewigheid.

Skriflesing

Psalm 89 is die laaste Psalm in die derde Psalmboek (Psalms 73-89) wat afgesluit word met 89:53 – “Aan die Here kom die lof toe vir altyd. Amen, ja, amen.”

Dit veronderstel meesal die ballingskap en val van Jerusalem – 6de eeu vC – met die vrae en dreigende wanhoop wat dit in die lewe van die volk opgeroep het.  Dit is diep en donker wroeginge oor die toekoms, waarin die voorspoed van die onregverdiges en goddeloses tot baie vrae en worstelinge aanleiding gee.  Ons vind hier dus meesal Klaagpsalms met Psalm 73 die inleiding wat die tema van twyfel eerlik op die tafel sit, weliswaar met die uiteindelike boodskap dat twyfel wel in die nabye teenwoordigheid van God tot rus kom.

Psalm 89

53 verse – ek weet dit is lank, maar die betekenis van die Psalm gaan so maklik verlore as ’n mens net ’n stukkie lees.  Ek gaan dit dus met kommentaar lees, en so ’n tydjie tussen-in gee dat jy oor die betekenis daarvan kan nadink.  Veral die selas – ruspouses in die teks – sal ons daarmee help.

’n Gedig van Etan die Esragiet

(’n Leviet uit die Merarigroep, ’n seun van Kusaja, tydgenoot van Dawid en Salomo, asook die ander Psalmdigter Asaf, bekend as ’n wyse man, sanger en koper simbaalspeler – 1 Kron 15:17).

²Ek sal altyd sing

van die Here se liefdesdade,

sy trou verkondig

aan komende geslagte.

³Ek sê: “U liefde en u trou

wankel nooit,

dit hou vir altyd stand

in hemel en op aarde.”

⁴U het gesê: “Ek het ’n verbond gesluit

met my uitverkorene,

Ek het ’n eed gesweer

vir my dienaar Dawid:

⁵Ek sal vir jou ’n nageslag verseker

vir altyd

en jou troon in elke geslag

laat standhou.”     Sela (teken dat daar ’n pouse is – tyd vir refleksie)

 

(Oor God se almag in die hemele)

⁶Die hemel loof u wondermag, Here,

die hemelinge loof u trou.

⁷Wie in die hemel kan

met die Here vergelyk word?

Wie onder die hemelwesens

is soos die Here?

⁸Hy is God, vir Hom

het die hemelse vergadering

’n heilige ontsag.

Hy is magtig, gevrees onder almal

rondom Hom.

⁹Here, almagtige God, wie is soos U?

U krag is groot, Here, u trou is oral!

 

(oor God se alomteenwoordigheid op die aarde) 

¹⁰U heers oor die onstuimige see:

as sy golwe opstaan,

laat U hulle bedaar.

¹¹U het die monster Rahab verbrysel,

hy is verslaan.

Deur u groot mag het U u vyande

uitmekaargejaag.

¹²Aan U behoort die hemel,

aan U behoort ook die aarde,

die wêreld en alles daarin.

U het alles gemaak.

¹³Die noorde en die suide,

U het dit geskep;

Tabor en Hermonberg roem u Naam.

¹⁴U het ’n magtige arm,

sterk is u hand,

kragtig u regterhand.

¹⁵U troon is gebou

op geregtigheid en reg,

liefde en trou staan in u diens.

 

(God se totale betrokkenheid by sy mense – uit die verlede tot in die hede)

¹⁶Dit gaan goed met die volk

wat kan jubel tot u eer,

wat in u lig lewe, Here.

¹⁷Hulle besing u Naam die hele dag,

hulle prys u reddingsdade;

¹⁸U is die krag waarin hulle roem.

Dit is ons sterkte: dat ons u guns geniet.

 

(God se betrokkenheid by hulle koning – in die hede)

¹⁹Ons koning behoort aan die Here,

ja, ons beskermer behoort

aan die Heilige van Israel.

²⁰U het ’n openbaring gegee,

oor u troue dienaar het U gesê:

“Ek het aan ’n held my bystand geskenk,

aan ’n dapper jong man uit die volk

’n ereplek gegee.

 

²¹Ek het Dawid as my dienaar uitgesoek,

hom met my heilige olie

tot koning gesalf.

²²My mag sal hom ondersteun,

my krag sal hom sterk maak.

²³Vyande sal hom geen leed aandoen nie,

gewetenlose mense

sal hom nie verdruk nie.

²⁴Ek sal sy teëstanders

voor hom verpletter

en dié wat hom haat, verslaan.

²⁵My trou en liefde sal by hom wees:

deur My sal hy oorwin.

²⁶Ek sal sy heerskappy uitbrei

tot oor die see,

sy gesag tot oorkant die riviere.

²⁷Hy sal My aanroep met die woorde:

‘U is my Vader,

my God, die rots wat my redding is.’

²⁸Ek stel hom eerste,

die magtigste koning op aarde.

²⁹Vir altyd handhaaf Ek my trou

teenoor hom;

my verbond met hom staan vas.

 

(God se betrokkenheid tot in die verre toekoms – wat die koms van die Messias uiteindelik sal insluit)

³⁰Ek sal vir hom altyd

nakomelinge verseker

sodat sy troon vas sal staan

so lank daar ’n hemel is.

³¹As sy nakomelinge nie handel

volgens my woord nie

en nie lewe volgens my bepalings nie,

³²as hulle my voorskrifte verontagsaam

en my gebooie nie nakom nie,

³³sal Ek hulle oor hulle oortreding straf

en hulle oor hulle sonde

met swaar slae tref.

³⁴Maar my liefde sal Ek van hom

nie terughou nie,

my trou nie verbreek nie.

³⁵Ek sal my verbond nie versaak nie,

nie een van my beloftes terugtrek nie.

³⁶Ek, die Heilige, het ’n eed afgelê,

en my woord aan Dawid

sal Ek nie verbreek nie:

³⁷daar sal altyd nakomelinge

van hom wees,

sodat sy troon so blywend soos die son

sal wees.

³⁸Soos die maan sal dit altyd daar wees.

Solank die hemel daar is,

sal dit vas bly staan.”     Sela

 

(Nou word die problematiek van die ballingskap aangespreek, en op God se toekomsbeloftes staatgemaak dat Hy sal ingryp – let op, dit word in drie dele gedoen, begin in die hede, vra uitkoms vir die toekoms, deur op God se uitkoms in die verlede voor sy aangesig te bring)

(hede)

³⁹Maar nou het U in u toorn

tog u gesalfde verstoot en verwerp.

⁴⁰U het die verbond met u dienaar

nie in ag geneem nie,

sy kroon tot in die grond vertrap.

⁴¹U het al sy stadsmure afgebreek,

sy vestings in puin gelê.

⁴²Almal wat daarlangs kom, beroof hom;

die buurvolke behandel hom

met minagting.

⁴³U het sy teëstanders laat seëvier,

al sy vyande laat juig.

⁴⁴U het hom voor die vyand laat vlug,

hy kon nie staande bly in die oorlog nie.

⁴⁵Aan sy koninklike luister

het U ’n end gemaak,

sy troon teen die grond gegooi.

⁴⁶U het sy jeugdige krag gebreek

en hom diep verneder.     Sela

 

(toekoms)

⁴⁷Sal U dan vir altyd u hulp weerhou,

Here?

Sal die vuur van u gramskap

dan bly brand?

⁴⁸Dink tog daaraan hoe kort die lewe is,

hoe min daar in die lewe is

vir al die mense wat deur U geskep is.

⁴⁹Watter mens leef daar

wat die dood nie sal sien nie,

wat homself kan red

uit die mag van die doderyk?     Sela

 

(verlede)

⁵⁰Waar is u liefde van vroeër, Here,

wat U in u trou

plegtig aan Dawid belowe het?

⁵¹Dink, Here, aan die smaad

wat my aangedoen is,

aan alles wat ek moes verduur

van baie volke.

⁵²Die mense

van wie hierdie smaad kom,

is u vyande, Here,

dit is u gesalfde vir wie hulle smaad

waar hy ook gaan.

 

(Afsluiting van die 3de Psalmboek)

⁵³Aan die Here kom die lof toe

vir altyd. Amen, ja, amen.

Woordverkonding

Die meeste mense het al massiewe foute met hul toekomsvoorspellings gemaak.  Hier is ‘n paar van die slegste toekomsvoorspellings ooit:

• “Ontdekkings het al lankal hul perk bereik, en ek sien geen vooruitsig vir verdere ontwikkelinge nie” – Julius Sextus Frontinus, Romeinse ingenieur, 100 n.C.
• “Die maagholte, die borskas en die brein sal vir altyd ontoeganklik wees vir die operasiemes van die verstandige en menslike chirurg”- John Eric Ericksen, chirurg van koningin Victoria, in 1873.
• “Wetgewing sal vereenvoudig word.  Prokureurs sal verdwyn, en hul fooie sal dramaties daal”- Joernalis Junius Henri-Browne in 1893.
• “Maak nie saak wat hy doen nie, daar sal nooit iets van hom kom nie” – ‘n Onderwyser van Albert Einstein in 1895.
• “Dit blyk dat ons die grense bereik het van wat moontlik is met rekenaartegnologie”- Rekenaarwetenskaplike John von Neuman in 1949.
• “Die Japannese maak niks wat die mense in die VSA wil hê nie” – John Foster Dulles, Secretary of State, 1954.

Laura Lee, “Forecasts That Missed by a Mile,” The Futurist

Inderdaad. ’n Mens kan die toekoms verkeerd opsom.  Jy kan die hede misverstaan, en dan foute oor die toekoms maak.  Jy kan jou ernstig misgis.

Oor die tye

Psalm 89, die gedig van Etan die Esragiet, tydgenoot van Dawid, begin in verse 1 tot 4 om op ‘n aangrypende wyse oor tyd en die onderskeiding van die tye te praat.  Hierdie vier verse bied vir ons ‘n sleutel wat die boodskap van Psalm 89 ontsluit.  Etan sing in die:

• Teenwoordige tyd: “Ek sê U liefde en u trou wankel nooit, dit hou vir altyd stand in hemel en op aarde.”” (vers 3)
• Toekomstige tyd: “Ek sal altyd sing van die Here se liefdesdade, sy trou verkondig aan komende geslagte.” (vers 2)
• Verlede tyd: “U het gesê: ‘Ek het ‘n verbond gesluit’ … ‘Ek het ‘n eed gesweer.'” (vers 4)

Hierdie verwysing na tyd is nie toevallig nie.  Die Psalm getuig oor die betekenis van God se verbond met die volk vir hul lewe reeds in die verlede, wat hulle nou ondersteun in die hede en steeds sal geld vir die toekoms.  God is nie net alomteenwoordig nie.  Hy is nie net alwetend nie.  Hy is totaal betrokke in die tyd by ons en ons lewens.  Daarop kan ons staatmaak.

Boodskap van Psalm 89

En Etan se boodskap aan ons is:

God se trou en versorging dra ons deur die lewe.

In hierdie eerste vier verse word God geprys vir Sy standvastige liefde (hesed) en Sy trou (emuna).  God se verbond met Dawid is ‘n voorbeeld van God se standvastige liefde en trou.

• Daarna roep verse 5 tot 8 die hemele op om God te prys, en
• verse 9 tot 12 besig God se heerskappy oor hemel, aarde en see.
• Verse 13 tot 18 besing God se mag, geregtigheid en reddingsdade.
• Vanaf vers 19 raak die psalm meer spesifiek.  Etan fokus op God se trou, Sy liefde en versorging wat gerig is op God se volk en die koning wat God aangewys het.
• Vanaf vers 38 verander die toonaard egter.  Die volk is in ‘n krisis.  Dit lyk asof God stil geraak het.  Die gevoel is dat God afgesien het van God se beloftes van trou aan Dawid en die volk Israel.  Daarom roep die volk uit dat God hulle moet onthou.

Historiese agtergrond

Daar is verskillende omstandighede wat die krisis in Psalm 89 kan verklaar.  Dit mag die dood van die hervormer-koning Josia verwoord, of (meer waarskynlik) die krisis van die ballingskap en die afloop daarvan.

Dink aan die ballingskap en die val van Jerusalem – 6de eeu vC – met die vrae en dreigende wanhoop wat dit in die lewe van die volk opgeroep het.  Daar was diep en donker wroeginge oor die toekoms.  Die voorspoed van die onregverdiges en goddeloses het tot baie vrae en worstelinge aanleiding gegee.

Die psalm is dus ‘n kreet aan God om uitkoms:

• “Sal U dan vir altyd u hulp weerhou, Here?  Sal die vuur van u gramskap dan bly brand?” (47)
• “Waar is u liefde van vroeër, Here, wat U in u trou plegtig aan Dawid belowe het?” (50)

Toegelaat om te worstel

Psalm 89 verteenwoordig in ’n sekere sin gevaarlike geloofstaal waarvoor baie gelowiges sal terugdeins.  Tog gaan die Bybel ons daarin voor om ons moeilike klagtes aan God te rig.  Ons kry toestemming om ons klagtes oor God aan God te rig.  Dit is hoe deurleefde en deurwinterde geloof werk.

Die uitdaging, leer die Psalm ons, is om God nie te laat los as ons kla oor die hede en met ons vrese vir die toekoms worstel nie.  Dit is wanneer ons God laat los, en vir die toekoms net op onsself vertrou, dat dinge ernstig skeef begin loop vir ons.

Psalm 89 sit dus ons twyfel eerlik op die tafel, met die uiteindelike boodskap dat twyfel wel in die nabye teenwoordigheid van God tot rus kom.

Psalm 89 se verset

Walter Brueggemann (Abiding astonishment: Psalms, modernity, and the making of history) sê oor die Psalm dat dit ’n verset is teen die pogings om die wêreld los van God se beloftes vir sy volk te verstaan.  Dit is ‘n verset teen pogings om hoop op ander plekke as by God te gaan soek, al voel dit vir jou asof die hede so swaar is dat God van jou moes vergeet het.  Psalm 89 moedig ons aan om die moeiliker pad te volg om met God te worstel, eerder as om die wêreld los van God te probeer bedink.

As jy God laat los, raak jou onderskeiding van wat aangaan, wat die tye beteken en inhou, uit pas.  As jy God laat los, is jy gewaarborg om jou toekoms voorspellings verkeerd te kry.

Psalm 89 se advies

1.  Onthou God

Psalm 89 is daarom ‘n oproep om die lewe steeds vanuit God en God se beloftes van trou te verstaan.  Hoe sleg dit ook al gaan, sê die Psalm, onthou God en onthou dat God se beloftes oor sy kinders uitgespreek is.

Hiermee wys die Psalms dat die lyding en verydeling van hierdie lewe nie ontwyk kan en selfs mag word nie.  Die Psalms nooi ons uit na ‘n “honest facing of the darkness” soos Brueggemann dit stel (The Message of the Psalms, 1984:12).  En die rede waarom ‘n mens dit kan doen, is omdat die Psalms so sterk beklemtoon dat daar Iemand is in die duisternis wat aangespreek kan word, tot Wie gebid kan word (Ps 2).  En nog dieper, dat daar Iemand in die duisternis is wat kan antwoord en dinge kan verander.  So word ons ervarings in die lewe getransformeer, nie deurdat dinge noodwendig ligter of makliker word nie, maar omdat God by ons is in die donker (Ps 23).

2.  Leef vir God

Tweedens: wie onthou, vertel ook aan die volgende geslagte van God se verbond en God se teenwoordigheid.  Wie onthou, bly leef in die bewussyn van God se teenwoordigheid, en dra hierdie werklikheid aan die toekomstige geslagte oor.

Tans besig met die voorbereiding vir die eerste kwartaal, en lees Paulus se brief aan die Filippense indringend, en is veral getref deur sy onomwonde fokus op Jesus, en Hom as gekruisigde.  Die lewe is vir my Christus, die sterwe wins.  Hy wil alles wat Hy doen, in die teenwoordigheid van Christus Jesus doen.  En bemoedig só die mense rondom hom, terwyl hy in die tronk in Rome sit, en sorg daarmee dat daar ’n volgende geslag van gelowiges sal wees.  Markus is by hom, Epafroditos is by hom, Timoteus is by hom, almal jong leiers wat die kerk in die volgende fase moet inlei, en hy doen alles wat hy kan om hulle met sy voorbeeld te motiveer en bemagtig.

3.  Bly worstel met God

Derdens: wie onthou, bly worstel met God oor die toestand van die wêreld.  Sulke gelowiges bly hoop op God en bly uitkoms afbid van God.  Sulke gelowiges bly God herinner aan God se beloftes en aan God se groot dade.  Dis geloof wat ondanks omstandighede die risiko bly loop om te glo, te vertrou, te gehoorsaam en te hoop op God.  En raak daarom ook betrokke by die veranderinge wat God ook deur ons in hierdie wêreld bring.

In Christus

Christopher Wordsworth het Psalm 89 “A Carol of Christmas” genoem.  Mens kan verstaan waarom hierdie psalm op Christus betrek word.  Jesus Christus is immers uit die nageslag van Dawid gebore, ‘n bevestiging van God se verbondstrou aan Israel.  Christus is God se “ja en amen” op al die verbondsbeloftes aan Israel en die koningshuis van Dawid.  Christus is die hoogste uitdrukking en die finale gestalte van God se koningskap in en oor die lewe van God se mense.

Hierdie tyd van die jaar word ons uitgenooi om die wêreld opnuut te leer sien in die lig van God se trou en God se koningskap.  Ons word genooi om God se verbond te onthou en vanuit God se sorg te lewe.

Deur al die eeue het God se kinders God so leer ken en so in God se wêreld geleef.  Wie vanuit die teenwoordigheid en die trou van God lewe, het ‘n toekoms.  Wysheid is om God ernstig te neem en God te gehoorsaam.

Selfs al worstel jy met tye, selfs al is die hemel met tye – so voel dit – toe bokant jou kop, is jy dan gewaarborg om God te ervaar as die Een wie se trou en versorging ons deur die lewe dra.

God stuur ons om te leef

Gebed

Dankoffer

Slotlied

Psalm 89:1

Seën

Amen

Lied 314