Skip to main content

Yster slyp yster – Spreuke 27:17


Tema: Yster slyp yster – Spreuke 27:17
Pulse: Youtube 9 Augustus 2020 18:00
Wat is ’n vriend?
Kyk video op Youtube

Tony Dusko het met sy graad vyf’s oor vriendskap gesels en hierdie 1 minuut video gemaak. Hy het my verlof gegee om dit vir julle te wys (video). (Notebook Babies van Tony Dusko)

Tony se visie op vriendskap is dat vriende:

  • Waarderend is
  • Vrolik is om jou op te beur
  • Opofferend is om jou ook te laat wen
  • Jou belangrik laat voel met jou verjaarsdae
  • Fun is om mee saam te wees
  • Jou laat glimlag. Die lewe so ‘n bietjie vroliker te maak.

Gemeentevriende

Kom ons kyk na ’n paar vriende uit ons gemeente op pad na Hannes Marais se plaas vir ‘n kamp. En kyk ‘n bietjie wat julle raaksien. Hier is hulle in die dam.

Jy sal met sommige van hierdie eienskappe kan identifiseer. Maar is dit al? Is dit al waaroor vriendskap gaan? Om dinge saam te doen. Om fun te hê. Om mekaar te laat lag. Te laat goed voel oor onsself?

Hoe praat die Bybel daaroor?

Yster slyp yster

Die boek Spreuke praat baie oor vriendskap. Een van die belangrikste dinge wat Spreuke sê oor vriendskap is die volgende:

“Yster slyp yster, so slyp die een mens die persoon van die ander.” (Spr 27:17 – OAV).

Yster slyp yster, so vorm vriende mekaar.

Dieper as die “fun” – en daar is niks mee verkeerd nie – is vriende daar om ons te help om ons karakter te vorm. Om ons beter mense te maak. Om ons te help as ons swaarkry. Om ons te waarsku as ons verkeerd gaan.

Hoekom?

Vriende kan jou breek

Want Spreuke herinner ons ook daaraan dat vriende mekaar kan breek. Spreuke sê:

“Maats kan jou breek.” (Spr 18:24).

Baie vriende kan jou ruïneer – jy moet versigtig kies.

Veral as hulle agter jou “goed” aan is, waarsku Spreuke:

“Die man van geskenke het ‘n hoop vriende” (Spr 19:6)

Ons moet dus die regte vriende kies.

Ons kan baie kennisse hê. Maar, vriende moet met die hand uitgesoek word.

Hoekom?

Bou of breek

Want yster slyp yster. “For better or for worse.”

Kom ons kyk na ‘n video wat wys hoe dit werk. Die woord slyp beteken natuurlik skerp maak. Want dit is die prentjie wat die Bybel vir ons van vriendskap wil gee.

Hier is ‘n video van ‘n man wat twee messe teen mekaar slyp. Dit behels ‘n skuur-proses. Daar is weerstand. Daar is druk. Dit gebeur herhaaldelik.

Dit is hoe vriende mekaar vorm.

Vriende is naby mekaar. Hulle het interaksie. Vriende gee van hulleself. Hulle skuur skouers met mekaar. Hulle doen dit gereeld. Vriende sorg dat hulle interaksie opbouend is. Dat dit nie afbrekend is nie.

Hoekom?

Want, daar is een van twee dinge wat kan gebeur as yster só op yster skuur.

‘n Mens kan ‘n goeie produk kry. Of ‘n slegte een.

  • As jy ‘n egalige aksie het, en dit gereeld doen, dan werk dit beter.
  • As jy egter net op een plek slyp, dan gaan die snykant seerkry. Later nie meer sy werk kan doen nie.

Dit is net so in ons vriendskappe.

  • Vriende kan jou vorm. Jou bou. Jou help om ‘n beter mens te word.
  • Of vriende kan jou breek. Jou verkeerde dinge laat doen. Jou lewe ruïneer.

En jy sal ‘n keuse moet maak om vriende te kies wat jou bou, en in wie se lewens jyself kan inbou.

Die Bybel se verhale van vriendskap help ons daarmee

Regdeur die Bybel sien ‘n mens voorbeelde van albei. Die bouers en die brekers.

Vriende kan jou breek

Dink maar net aan die drie vriende van Job. Hulle is ‘n voorbeeld van vriende wat jou wil breek. Hulle het goed begin. Hulle het sewe dae lank stil gesit by Job toe hulle van sy verlies hoor. Hy het al sy kinders en besittings verloor. Boonop ernstig siek geraak.

Maar, dit was die enigste goeie ding wat dié drie vriende gedoen het. Toe hulle na sewe dae begin praat, het hulle vir Job veroordeel. Hom beskuldig dat hy iets verkeerd moes gedoen het.

In plaas daarvan om saam met hom te bid dat die Here hom antwoorde gee, hom herstel, beskuldig hulle hom van sonde. Hulle maak dus sy pyn nog meer.

Gelukkig stel die Here die saak uiteindelik reg. Hy herstel vir Job en vra hom om vir sy vriende te bid, want hulle het gesondig teen God en teen Job met hulle hartelose optrede.

Ironies genoeg, bou Job dus sy vriende op, na hulle hom afgebreek het.

Hy vergewe hulle. ‘n Voorbeeld van vergifnis wat ons gerus kan navolg.

Vriende kan jou bou

Gelukkig is daar talle verhale van vriende wat mekaar gebou het. Die verhaal van Dawid en Jonatan is hierin baie besonders. Hulle het regtig mekaar se belange gedra. En aan mekaar gebou.

Julle ken die verhaal in breë trekke (1 Samuel 13-23 en dan 2 Samuel 1).

  • Dawid was die jongman wat Goliat oorwin het. Seun van Isaï, nageslag van Juda.
  • Jonatan was die seun van Saul, die eerste koning van Israel, nageslag van Benjamin.

Jonatan was ‘n dapper held

Wat min mense onthou, is dat Jonatan ‘n held was vóór Dawid op die toneel verskyn het. ‘n Dapper held.

Hy het op ‘n keer een van die wagposte van die Filistyne ingeneem sodat die Filistyne nie anders kon as om van hom “kennis te neem” nie, al lyk dit asof sy pa, Saul, die eer daarvoor probeer inpalm het (1 Sam 13).

Dit was ‘n swaar tyd vir Israel, want die Filistyne was die enigste wat yster kon slyp. Hulle het gesorg dat daar nie smede in Israel was om selfs hulle ploegskare mee skerp te maak nie. Die Filistyne was bang die Israeliete slyp dan ook hulle spiese en swaarde. En maak dan oorlog teen die Filistyne.

Maar, Jonatan het ‘n manier gevind om spiese en swaarde skerp te maak, vir hom en sy pa, en hulle kon dus met baie groter effektiwiteit oorlog maak teen die Filistyne (1 Sam 13:22).

Jonatan het naby die Here gelewe

Wat ook uitstaan van Jonatan se lewe is dat hy naby die Here gelewe het. Hy het die Here geken in alles wat hy gedoen het.

Op ‘n keer het die Filistyne weer ‘n wagpos geskep in Israel. Die Here het gesê, ek gee hulle in jou hand. Soos ‘n wafferse rotsklimmer is Jonatan by ‘n hoë krans op en het twintig Filistyne man daarbo met sy swaard doodgemaak.

Die skrywer sê vir ons dat dié heldedaad die Filistyne se broeke laat bewe het. Daar het ‘n “skrik” oor die Filistyne neergedaal, ‘n “skrik van God” (1 Sam 14:15). Dit het hulle verward heen en weer laat hardloop en die Israeliete kon die Filistyne verslaan.

Dawid kies Jonatan as sy vriend

Dit is die man wat Dawid kies om sy vriend te word. ‘n Held. ‘n Godsman.

Dawid was natuurlik self ‘n held en iemand wat naby die Here geleef het. So lees ons in sy oorwinning oor Goliat (1 Sam 17). Die hele Israel was bang vir Goliat. Dawid, ‘n skaapwagter, sonder ‘n swaard, verslaan egter vir Goliat met sy slingervel en vyf klippies.

Hulle was albei dus dapper mans. Dawid en Jonatan. Gelowige mans. En hulle word vriende wat hierna in mekaar se lewens ingebou het.

Hulle vriendskap word gesluit die dag toe Dawid na Jerusalem toe gebring word en hy voor Saul staan met die kop van Goliat in sy hand. Jonatan was ook daar by.

Jonatan erken God se keuse van Dawid

Ons weet nie hoe Jonatan gehoor het dat Dawid deur die Here uitgekies is nie. Samuel het immers vir Dawid by ‘n familiegeleentheid gesalf waar daar nie ander mense by was nie (1 Sam 16).

Jonatan het wel geweet dat die Here die koningskap van sy pa weggevat het weens Saul se ongehoorsaamheid (1 Sam 15) en dat dit sy kanse om koning te word, skraal sou maak.

Maar, ons lees in die teks dat hulle daardie dag nog ‘n verbond gesluit het. En in ‘n merkwaardige seremonie het Jonatan sy mantel, sy klere, sy gordel, selfs sy swaard en boog vir Dawid persent gegee. ‘n Duidelike erkenning van God se keuse van Dawid as die nuwe koning.

Hulle word boesemvriende

En van dié dag af was Dawid en Jonatan boesemvriende. Jonatan het nie teruggedeins vir die verlies wat hy sou lei nie, al moes dit soos yster op yster geslyp het aan sy siel. Hy het die Here se keuse van Dawid aanvaar en sou sy belangrikste hulp word in die amper veertig jaar wat Dawid moes wag voor hy as koning deur die volk gekroon sou word.

Jonatan waag sy lewe vir Dawid

1. Op ‘n keer toe sy pa vir Jonatan sê, ek gaan Dawid doodmaak, het hy vir Dawid opgekom en hulle met mekaar versoen (1 Sam 19). Jonatan het dus vrede tussen hulle gemaak. Dis wat vriende doen.

2. Toe Saul hierdie ooreenkoms verbreek met Dawid en hom in elk geval probeer doodmaak en hy in die nag moes vlug, het Dawid ‘n ernstige gesprek met Jonatan gehad om van hom te vra, maar hoe nou? (1 Sam 20). Dis wat vriende doen.

Jonatan waag ‘n tweede keer sy lewe om sy pa te oortuig om Dawid uit te los, maar verniet. Saul raak dié keer kwaad vir Jonatan en wil vir Jonatan doodmaak.

Maar, Jonatan red weereens Dawid se lewe. Dis wat vriende doen.

Hoe mooi sê Jonatan dit nie na die tyd vir Dawid nie as hy hom die slegte nuus moet oordra dat Saul onverbiddelik is in sy haat vir Dawid:

“Die Here sal tussen my en jou wees, en tussen my nageslag en jou nageslag vir altyd.” (1 Sam 20:42).

3. Ons lees hierna van nog een gesprek tussen hulle. Dawid was op dié stadium ‘n voortvlugtige. Saul het hom net nie met rus gelaat nie. Altyd agtervolg. Dawid moes hom selfs op ‘n punt tot die Filistyne wend vir sy eie veiligheid van die vervolging van Saul.

Op hierdie punt was Dawid al baie moedeloos van die gevlug van Saul. Dit was ‘n woestyntyd in sy lewe. Maar, Jonatan het hom gesoek tot hy hom opgespoor het. Die teks sê vir ons:

16Daarop het Jónatan, die seun van Saul, hom klaargemaak en na Dawid in Hores gegaan. En hy het hom bemoedig in God 17en vir hom gesê: Vrees nie, want die hand van Saul, my vader, sal jou nie vind nie, maar jy sal koning word oor Israel, en ek sal die tweede onder jou wees; en my vader Saul weet dit ook goed. 18Toe sluit hulle twee ’n verbond voor die aangesig van die Here; en Dawid het in Hores gebly, maar Jónatan het na sy huis gegaan. (1 Sam 23:16-18)

Dit is wat vriende doen.

Die vriendskap bly daarom nie net van krag tot die einde van hulle lewe nie, maar ook daarna. Wanneer Jonatan in ‘n oorlog doodgemaak word, sorg Dawid doodgewoon van daardie punt af vir sy familie. Ons lees spesifiek van sy sorg vir Jonatan se gebreklike seun, Mefiboset.

Daar is ook ‘n pragtige loflied waarin Dawid sy verbintenis aan Jonatan besing wat jy gerus kan gaan lees:

19Die sieraad, o Israel—op jou hoogtes lê dit verslaan. Hoe het die helde geval! … 23Saul en Jónatan, die bemindes en lieflikes, is in hulle lewe en in hulle dood nie geskeie nie. Vinniger as arende was hulle, sterker as leeus … 25Hoe het die helde geval diep in die geveg! Jónatan lê verslaan op jou hoogtes. 26Ek is benoud om jou ontwil, my broer Jónatan! Jy was vir my baie lieflik; jou liefde was vir my wonderliker as die liefde van vroue. 27Hoe het die helde geval en die oorlogswapens verlore gegaan! (2 Sam 1:19-27).

Wat leer ons hieruit?

Dat vriendskap belangrik is. Dat jy die regte vriende moet kies. Vriende wat die regte dinge doen. Vriende wat jou sal bystaan in gevaar. Vriende wat die Here dien. Vriende wat jou kan optel as jy “down” is. Soos Jonatan vir Dawid bemoedig het in God. Vriende wat ook nie bang is om jou te konfronteer as dinge nie reg loop nie.

Jonatan word eintlik ‘n voorbeeld van wat Jesus in die NT vir ons gedoen het. Hy het ons versoen met sy Vader. Hy bemoedig ons. Hy staan ons by. Hy het ons beste belange op sy hart. Hy vermaan ons ook sodat ons die regte dinge sal doen.

Wat ons bring by die vriendskap wat Jesus vir ons bied.

Jesus is ons vriend

Vriendskap met Jesus is die beste keuse wat jy ooit kan maak. Hoewel dit van ‘n ander karakter is as die vriendskappe wat ons met mense sluit. En dit eintlik Hy is wat ons sy vriende maak.

Hoe gebeur dit?

Jesus sê:

“Julle is my vriende as julle doen wat Ek beveel.” (Joh 15:14; vgl Luk 12:4).

‘n Mens kan immers net sing: “Wat ‘n vriend het ek in Jesus” … as jy inderdaad doen wat Hy van jou vra in sy Woord.

Maar, vriendskap met Jesus het dieselfde effek in jou lewe as wat ‘n Jonatan vir Dawid gehad het. Jesus staan jou by. Jesus bemoedig jou. Trouens, Jesus kan meer doen. Jesus vergewe jou. Jesus antwoord jou gebede. Jesus berei vir ons ‘n ewigheid saam met Hom voor.

Op die koop toe sal jy vind dat almal wat vriende met Jesus is, ook jou vriende sal raak.

Vriende wat ook bereid sal wees om soos Jesus by te staan. Te vergewe. Te bemoedig. Uit te daag, soos yster wat yster slyp.

Jy het dus twee keuses om te maak hierdie week.

  1. Kies jou vriende sorgvuldig. Wees vriendelik met almal. Wees vriende net met dié wat jou lewe kan bou. Dit kan miskien pynlik wees. Maar, jou lewe is op die spel.
  2. Kies die Here Jesus as jou Vriend bó almal. Dit sal die beste keuse wees wat jy ooit sal maak. Kontak my as jy nie weet hoe nie.
View all posts in this series

Comment

Lewer kommentaar

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.